265. Które cnoty obyczajowe nazywamy głównymi, czyli kardynalnymi?

Cnotami głównymi nazywamy: roztropność, sprawiedliwość, wstrzemięźliwość i męstwo.
Wszystkie inne cnoty obyczajowe pochodzą od cnót głównych. Bez nich inne cnoty nie mogą istnieć i znikają stopniowo.

(Cz. 2, IV. 2 Cnoty obyczajowe, s.93)

264. Co to są cnoty obyczajowe?

Wszystkie cnoty odnoszące się do ludzi nazywamy cnotami obyczajowymi, czyli moralnymi. Dzielą się one na główne i pochodne.

(Cz. 2, IV. 2 Cnoty obyczajowe, s.93)

263. Które cnoty nazywamy Boskimi?

Wiarę, nadzieję i miłość nazywamy cnotami Boskimi, gdyż bezpośrednim przedmiotem tych cnót jest Bóg.
Powinniśmy często wzbudzać akty cnót Boskich, a szczególnie:
1. przy modlitwie porannej i wieczornej,
2. w pokusach, zwłaszcza przeciw tym cnotom,
3. przy przystępowaniu do Sakramentów św.,
4. w niebezpieczeństwie śmierci.

(Cz. 2, IV. 2 Cnoty Boskie, s.92-93)

262. Co to jest cnota?

Cnota jest to stała skłonność do spełniania dobrych uczynków.
Rozróżniamy cnoty Boskie, czyli teologiczne, i cnoty obyczajowe, czyli moralne.
Przy chrzcie św. Bóg wlał w duszę naszą łaskę uświęcającą a wraz z nią uzdolnienia i skłonności nadnaturalne do spełnienia dobrych uczynków. Te uzdolnienia i skłonności nadnaturalne do spełnienia dobrych uczynków nazywamy cnotami wlanymi. Obowiązkiem człowieka jest kształcenie i rozwijanie tych cnót.

(Cz. 2, IV. 2 Określenie cnoty, s.92)

261. Co nabywamy przez wykonywanie dobrych uczynków?

Przez częste wykonywanie dobrych uczynków nabywamy cnoty.

(Cz. 2, IV. 1 Kiedy dobry uczynek zasługuje na nagrodę, s.92)

260. Kiedy dobry uczynek zasługuje na nagrodę w niebie?

Dobry uczynek zasługuje na nagrodę w niebie, gdy jest wykonany w łasce uświęcającej i w dobrej intencji.
Uczynek jest najlepszy, gdy pochodzi z miłości ku Bogu. Dobrą intencję mamy wówczas, gdy wykonujemy jakiś dobry uczynek ku chwale Bożej.

***
Chociażby człowiek wiele dobrych uczynków wykonał, gdy popełnił grzech śmiertelny, traci prawo do nieba. Odzyskuje to prawo dopiero wtedy, gdy otrzyma na powrót łaskę uświęcającą przez udział w Sakramencie Pokuty lub żal doskonały.

(Cz. 2, IV. 1 Kiedy dobry uczynek zasługuje na nagrodę, s.92)

259. Co jest dobrym uczynkiem według nauki Kościoła katolickiego?

Dobrym uczynkiem według nauki Kościoła katolickiego jest świadome i dobrowolne spełnienie tego, co Bogu się podoba.
Najważniejszymi dobrymi uczynkami są:
1. modlitwa,
2. czynna pomoc bliźniemu, najpełniej ujęta w siedmiu uczynkach miłosiernych co do ciała i co do duszy,
3. post lub płynące z pobudek miłości Bożej wyrzeczenie się dobra niższego rzędu dla dobra wyższego rzędu, np. przyjemności własnej dla dobra bliźnich.

(Cz. 2, IV. 1 Określenie dobrego uczynku, s.91-92)

O dobrych uczynkach

Wartość człowieka stanowią nie przymioty zewnętrzne, ale przymioty duszy. Wartość tę ocenia się dobrymi uczynkami przez niego spełnionymi
"Wszelkie drzewo, które nie daje owocu dobrego, będzie wycięte i w ogień wrzucone". (Mat. 3, 10)

(Cz. 2, IV. 1 O dobrych uczynkach, s.91)

258. Czego zabrania piąte przykazanie kościelne?

Piąte przykazanie kościelne zabrania zabaw hucznych w okresie Adwentu - od pierwszej niedzieli Adwentu do Bożego Narodzenia, oraz w okresie Wielkiego Postu - od Środy Popielcowej do Wielkanocy. Okresy te mają w liturgii charakter pokutny.

***
Kościół domaga się od wiernych zachowania przykazań kościelnych, aby utrzymać w całym Kościele karność, posłuszeństwo i wzmocnić życie wewnętrzne oraz religijne Kościoła.

(Cz. 2, III. 5 O piątym przykazaniu kościelnym, s.91)

257. Co nakazuje czwarte przykazanie kościelne?

Czwarte przykazanie kościelne nakazuje:
1. przynajmniej raz w roku przystąpić do Sakramentu Pokuty,
2. w czasie wielkanocnym przyjąć Komunię św.

***
Pierwsi chrześcijanie często przyjmowali Komunię św. Gdy ta gorliwość osłabła IV Sobór Lateraneński z 1215 r, nakazał, aby każdy, kto doszedł do używania rozumu, przynajmniej raz w roku przyjmował Komunię św.
Czas Komunii św. wielkanocnej według prawa kanonicznego trwa od Niedzieli Palmowej do Niedzieli Przewodniej. W biskupi w swoich diecezjach, dla ułatwienia wiernym wypełnienia obowiązku wielkanocnej Komunii św., mogą ten czas przedłużyć.
Kościół pragnie, byśmy o ile możności do Komunii św. przystępowali często, a nawet codziennie. Szczególnie młodzież powinna jak najczęściej przystępować do Sakramentu Pokuty i Komunii św., np. w pierwszy piątek miesiąca, by w zjednoczeniu z Chrystusem czerpać siłę do pobożnego i czystego życia. Kto przystępuje co miesiąc do Sakramentu Pokuty, może przynajmniej w niedzielę bez spowiedzi przystąpić do Komunii św., o ile nie ma na sumieniu grzechu ciężkiego.

(Cz. 2, III. 4 O czwartym przykazaniu kościelnym, s.90-91)

256. W jakim celu Kościół ustanowił posty?

Kościół ustanowił posty, abyśmy:
1. naśladowali Chrystusa i Świętych (40-dniowy post Chrystusa),
2. przez post uczyli się poskramiać swoje złe skłonności,
3. odpokutowali za swe grzech.
4. okazali Kościołowi posłuszeństwo,
5. złożyli Bogu ofiarę z naszego umartwienia.

(Cz. 2, III. 3 O trzecim przykazaniu kościelnym, s.90)

255. Kto jest zwolniony od postu ścisłego?

Od postu ścisłego są zwolnieni:
1. chorzy,
2. podróżni,
3. ciężko pracujący
4. ubodzy, jeżeli w jednym posiłku, nie mogą posilić się do sytości.

***
Słusznie mówi się, że kto sobie nigdy nie odmawia rzeczy dozwolonej, nie odmówi sobie też rzeczy niedozwolonej. Post jest na ogół korzystny dla zdrowia. Lekarze zaczynają zwykle leczenie od diety, czyli od pewnego rodzaju postu. W dzisiejszych czasach, które wymagają wytężonej pracy, Kościół we wszystkich uzasadnionych wypadkach udziela dyspensy, zbiorowo lub każdemu z osobna. Kto nie może pościć powinien prosić swego biskupa duszpasterza, katechetę lub spowiednika o zwolnienie, czyli dyspensę od postu.

(Cz. 2, III. 3 O trzecim przykazaniu kościelnym, s.90)

254. W które dni obowiązuje post ścisły?

Post ścisły obowiązuje:
1. we wszystkie dni Wielkiego Postu, tj. od Środy Popielcowej do Wielkiej Soboty w południe z wyjątkiem niedziel,
2. w Suche Dni,
3. w cztery wigilie.

***
Dzieci i młodzież do 21 roku życia jest zatem obowiązana do wstrzymania się od potraw mięsnych, czyli wstrzemięźliwości.
Starsi natomiast, którzy ukończyli 21 rok życia są obowiązani do postu ścisłego i wstrzemięźliwości.
I post ścisły i wstrzemięźliwość obowiązuje zatem starszych:
1. w Środę Popielcową,
2. w piątki i soboty Wielkiego Postu,
3. w Suche Dni,
4. w cztery Wigilie.
Post ścisły bez wstrzemięźliwości obowiązuje starszych w poniedziałki, wtorki, środy i czwartki Wielkiego Postu. W te dni wolno spożywać mięso raz dziennie.

(Cz. 2, III. 3 O trzecim przykazaniu kościelnym, s.89-90)

253. Kto jest zobowiązany do postu ścisłego?

Każdy katolik, który ukończył 21 rok życia, a nie rozpoczął 60 roku jest obowiązany do postu ścisłego.

(Cz. 2, III. 3 O trzecim przykazaniu kościelnym, s.89)

252. W które dni katolik, który ukończył siódmy rok życia powinien się wstrzymać od potraw mięsnych?

Katolik , który ukończył siódmy rok życia powinien się wstrzymać od potraw mięsnych i na mięsie gotowanych:
1. w piątki całego roku,
2. w soboty Wielkiego Postu,
3. w Środę Popielcową,
4. w Suche Dni, czyli dni kwartałowe, środa, piątek i sobota na początku każdej pory roku,
5. w cztery wigilie, a mianowicie: Bożego Narodzenia, Zielonych Świąt, Wniebowzięcia Najśw. Maryi Panny i Wszystkich Świętych

(Cz. 2, III. 3 O trzecim przykazaniu kościelnym, s.89)

251. Kto jest obowiązany do wstrzymania się od potraw mięsnych, czyli wstrzemięźliwości?

Każdy katolik, który ukończył siódmy rok życia, jest obowiązany w dni określone przez Kościół wstrzymać się od potraw mięsnych.
Obowiązek ten trwa do śmierci.

(Cz. 2, III. 3 O trzecim przykazaniu kościelnym, s.89)

250. Co nakazuje trzecie przykazanie kościelne?

Trzecie przykazanie kościelne nakazuje w pewne dni przez Kościół ustanowione ściśle pościć, a w pewne dni wstrzymać się od jedzenia mięsa, czyli zachowywać wstrzemięźliwość.

***
Post ścisły polega na tym, że wolno raz na dzień posilić się do sytości, a dwa razy lekko, a wstrzemięźliwość, czyli lekki post, polega tylko na wstrzymaniu się od potraw mięsnych i na mięsie gotowanych.

(Cz. 2, III. 3 O trzecim przykazaniu kościelnym, s.89)

249. Kto może opuścić Mszę św. nie popełniając grzechu?

Od wysłuchania Mszy św. w niedziele i święta jest wolny ten, kto:
1. jest chory
2. chorego pielęgnuje
3. ma inną słuszną i ważną przeszkodę

***
Przeszkodą taką może być praca, która dla ogólnego dobra nie może być przerwana, burza, powódź, silny mróz, zaspy śnieżne, brak ciepłego ubrania, konieczna podróż itp. Nie jest zaś taką przeszkodą  wycieczka lub impreza sportowa, kino, zebranie towarzyskie, przybycie gości itp.
"Błogosławieni, którzy słuchają słowa Bożego i strzegą go". (Łuk. 11, 28)
"Kto z Boga jest, słów Bożych słucha" (Jan 8, 47).

(Cz. 2, III. 2 O drugim przykazaniu kościelnym, s.88)

248. Co nakazuje drugie przykazanie kościelne?

Drugie przykazanie kościelne nakazuje brać udział we Mszy św. w niedziela i święta i wedle możności wysłuchać kazania.

***
Przykazanie słuchania Mszy św. w niedziele i święta obowiązuje każdego od siódmego roku życia.
Upomnienia kaznodziei należy brać do serca i stosować się do nich.

(Cz. 2, III. 2 O drugim przykazaniu kościelnym, s.88)

247. Co nakazuje pierwsze przykazanie kościelne?

Pierwsze przykazanie kościelne nakazuje uroczyste święta ustanowione przez Kościół święcić tak jak niedziele.

***
Uroczyste święta ku czci Jezusa Chrystusa ustanowione przez Kościół a przypadające niekoniecznie w niedziele są: Boże Narodzenie - 25 grudnia, Nowy Rok - 1 stycznia (święto Imienia Jezusa), Trzech Króli - 6 stycznia, Wniebowstąpienie Pańskie, Boże Ciało.
Inne święta ustanowione przez kościół ku czci Jezusa Chrystusa przypadają zawsze w niedzielę (np. Wielkanoc, Zielone Święta, Święto Chrystusa Króla).
Uroczyste święta ku czci Matki Bożej są dwa:  Niepokalane Poczęcie - 8 grudnia i Wniebowzięcie Matki Bożej - 15 sierpnia.

Są również dwa uroczyste święta ku czci świętych a mianowicie: św. Piotra i Pawła - 29 czerwca i Wszystkich Świętych - 1 listopada.
Według ustawy z dn. 18. I. 1951 r. dniami wolnymi od pracy są następujące święta kościelne: 1 stycznia - Nowy Rok, 6 stycznia - Trzech Króli, pierwszy i drugi dzień Wielkanocy, pierwszy dzień Zielonych Świąt, dzień Bożego Ciała, 15 sierpnia- Wniebowzięcie Najśw. Maryi Panny, 1 listopada - Wszystkich Świętych. 25 i 26 grudnia- pierwszy i drugi dzień Bożego narodzenia.
W uroczyste Święta Kościelne, które nie są dniami wolnymi od pracy, należy w miarę możliwości wysłuchać Mszy Św.  przed lub po pracy.

(Cz. 2, III. 1 O pierwszym przykazaniu kościelnym, s.87-88)

246. Wymień pięć przykazań kościelnych.

Przykazania kościelne są następujące:
1. Ustanowione przez kościół dni święte święcić.
2. W niedziela i święta we Mszy św. nabożnie uczestniczyć.
3. Posty nakazane zachowywać.
4. Przynajmniej raz w roku spowiadać się i w czasie wielkanocnym Komunię św. przyjmować.
5. W czasach zakazanych zabaw hucznych nie urządzać.

***
Oprócz tych przykazań są także inne przepisy i prawa kościelne, których zachowanie obowiązuje wiernych, np. nie czytać książek zakazanych, składać ofiarę na utrzymanie kościoła itd.

(Cz. 2, III. O Przykazaniach Kościelnych, s.87)

O przykazaniach kościelnych

Przykazania Boskie wyjaśnia ludziom Kościół katolicki. Chrystus dał ponadto Kościołowi władzę wydawania osobnych przykazań, aby wierni lepiej rozumieli i wypełniali przykazania Boże.
"Kto was słucha, mnie słucha, a kto wami gardzi, mną gardzi, a kto mną gardzi, gardzi tym, który mnie posłał". (Łuk. 10, 16).
"Cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane i w niebiesiach". (Mat. 16, 19).

Kościół korzysta z tej tej władzy udzielonej przez Chrystusa i wydaje prawa, które wiernych obowiązują w sumieniu pod grzechem.

(Cz. 2, III. O Przykazaniach Kościelnych, s.87)

245. Który katolik źle miłuje Ojczyznę?

Źle miłuje Ojczyznę ten, kto:
1. chce Ojczyźnie pomóc w sposób grzeszny,
2. krzywdzi lub gnębi inne narody

***
Tak czynił Hitler i zbrodniarze niemieccy, którzy z nim współpracowali. Wiara katolicka potępia dążenie do potęgi własnego narodu i państwa w sposób zbrodniczy i nieuczciwy. Cel nie może uświęcać środków.

(Cz. 2, II. 3 Miłość Ojczyzny, s.86)

244. Kto po chrześcijańsku kocha swą Ojczyznę?

Po chrześcijańsku kocha swą Ojczyznę ten, kto żyje prawdziwie po chrześcijańsku i dla Ojczyzny pracuje, modli się za nią, służy jej swym mieniem, czasem i zdrowiem, a w razie konieczności nawet życiem.

***
Dobrym patriotą jest ten, kto zna i kocha wszystko, co ojczyste: ziemię, język i całą kulturę narodową oraz uczy się pilnie, bo Ojczyzna potrzebuje ludzi światłych i wykształconych; kto dla miłości Ojczyzny pracuje nad wyrobieniem charakteru; kto ofiarnie i skutecznie służy Ojczyźnie swą pracą zawodową i działalnością społeczną; kto kocha wiarę katolicką i według niej żyje. Religia była dla katolików siłą i ostoją polskości w latach niewoli i w czasie ostatniej okupacji niemieckiej. Wielu biskupów i kapłanów oddało swe życie za Ojczyznę.

(Cz. 2, II. 3 Miłość Ojczyzny, s.86)

243. Dlaczego powinniśmy miłować nawet naszych nieprzyjaciół?

Powinniśmy miłować naszych nieprzyjaciół, ponieważ:
1. nieprzyjaciele są naszymi bliźnimi,
2. Jezus Chrystus tak nauczał słowem i przykładem.
 Pierwsze słowo Jezusa Chrystusa na krzyżu było:
"Ojcze, odpuść im, bo nie wiedzą, co czynią" (Łuk. 23, 34)
"Miłujcie nieprzyjacioły wasze, dobrze czyńcie tym, którzy was mają w nienawiści, a módlcie się za prześladujących i spotwarzających was. Abyście byli synami Ojca waszego, który jest w niebiesiach, który sprawia, że słońce jego wschodzi nad dobrymi i złymi, a deszczem zrasza sprawiedliwych i nieprawych". (Mat. 5, 44-46).
"Niechaj słońce nie zachodzi nad zagniewaniem waszym". (Efez. 4, 26).

***
Chociaż przykazanie miłości bliźniego odnosi się do wszystkich ludzi, istnieje porządek w zaspokajaniu potrzeb naszych bliźnich. Najwięcej powinniśmy służyć rodzinie, własnemu narodowi, z jednoczesnym zachowaniem szacunku dla innych narodów.
Miłość Ojczyzny, zdrowy patriotyzm jest uczuciem szlachetnym i na wskroś chrześcijańskim.

(Cz. 2, II. 3 Miłość nieprzyjaciół, s.85-86)

242. Jaka powinna być nasza miłość względem bliźnich?

Nasza miłość względem bliźnich powinna być:
1. powszechna, czyli obejmować wszystkich ludzi,
2. bezinteresowna i nadnaturalna, czyli mamy miłować bliźnich dla Boga, a nie tylko dla zalet ludzi lub własnych korzyści.
3. czynna, tj. okazywana nie tylko uczuciem i słowem, ale i czynem.

***
Nie wystarcza więc bierne uczucie życzliwości względem bliźnich. Przykazanie miłości nakłada na chrześcijanina obowiązek ofiarnego świadczenia na rzecz bliźnich z siebie samego i ze swego mienia. Chrześcijanin nie może być obojętny na potrzeby bliźnich, na ich krzywdy i cierpienia. Musi natomiast w miarę swych sił, przez swą działalność i świadczenia społeczne, dążyć do poprawy warunków życia i stosunków między ludźmi.
"Synaczkowi moi! nie miłujmy słowem ani językiem, ale czynem i prawdą" (I Jan 3, 18)
Miłość czynną okazujemy najbardziej przez uczynki miłosierne co do ciała i co do duszy.

Uczynki miłosierne co do duszy.
1. Grzesznych upomninać.
2. Nieumiejętnych pouczać.
3. Wątpiącym dobrze radzić.
4. Strapionych pocieszać.
5. Krzywdy cierpliwie znosić.
6. Urazy chętnie darować.
7. Modlić się za żywych i umarłych.

Uczynki miłosierne co do ciała:
1. Łaknących nakarmić.
2. Pragnących napoić.
3. Nagich przyodziać.
4. Podróżnych w dom przyjąć.
5. Więźniów pocieszać.
6. Chorych nawiedzać.
7. Umarłych pogrzebać.

"Zaprawdę powiadam wam, coście uczymili jednemu z tych moich braci najmniejszych, mnieście uczynili". (Mat. 25, 40).

(Cz. 2, II. 3 Uczynki miłosierne, s.84-85)