227. Do czego zobowiązaniy jest ten, kto komukolwiek wyrządził szkodę na mieniu albo przywłaszczył sonie dobro publiczne lub prywatne?

Kto komukolwiek wyrządził szkodę na mieniu albo przywłaszczył sonie dobro publiczne lub prywatne, obowiązany jest:
1. przeprosić Boga,
2. przywłaszczoną rzecz oddać,
3. szkodę wynagrodzić.

***
Dóbr naszych używać mamy: na chwałę Boga, dla dobra własnego i dla dobra bliźnich. Należy zawsze pamiętać o tym, że przed Bogiem jako prawdziwym właścicielem wszystkich dóbr jesteśmy odpowiedzialni za sposób użytkowania posiadanego przez nas mienia. Oprócz obowiązku szanowania cudzego mienia - z siódmego przykazania wynika również nakaz szanowania czasu bliźniego. Wszelkie marnotrawstwo czasu swojego i innych sprzeciwia się temu przykazaniu.
Należy wystrzegać się zarówno marnotrawstwa jak i skąpstwa. Grzeszną chciwością jest chęć wzbogacenia się bez pracy przez różne spekulacje, wtedy bowiem zawsze stratę ponosi społeczeństwo. Grzesznym marnotrawstwem czasu i grosza są także zawsze gry hazardowe.

(Cz. 2, I. 7 Zadośćuczynienie Bogu i bliźnim, s.78 - 79)

226. Kto niewłaściwie używa swoich własnych dóbr materialnych i swych sił?

Niewłaściwie używa swoich własnych dóbr materialnych i swych sił ten, kto:
1. mało lub wcale nie pracuje,
2. swoje dobra materialne trwoni bez pożytku dla siebie i innych.

Przeciwko siódmemu i dziesiątemu przykazaniu grzeszy także ten, kto:
1. nie oddaje rzeczy znalezionych lub pożyczonych,
2. rzeczy skradzione przechowuje lub kupuje,
3. bierze wygórowaną należność za towary (lichwiarstwo towarowe, czyli paskarstwo),
4. dopuszcza się zbrodni podpalenia lub rabunku,
5. niesumiennie wykonuje pracę, do której się zobowiązał,
6. niesprawiedliwie procesuje się (pieniactwo),
7. zatrzymuje zasłużoną zapłatę pracownikom (grzech o pomstę do nieba wołający),
8. w jakikolwiek sposób niszczy cudzą własność,
9. fałszuje kontrakty, testamenty, świadectwa itp.,
10. odmawia i oczernia bliźnich i pozbawia ich przez to zarobku,
11. będąc na urzędzie bierze łapówki lub popełnia defraudacje albo w jakikolwiek inny sposób szkodzi dobru ogólnemu.

Przywłaszczenie sobie dobra publicznego jest grzechem szczególnie ciężkim, gdyż przez to krzywdzimy nie tylko poszczególnych ludzi, ale całe społeczeństwo.

***
Cudzej własności nie wolno nikomu zatrzymywać. Do odpuszczenia grzechu konieczne jest zwrócenie cudzej własności lub przynajmniej zobowiązanie uczynienia tego przy najbliższej możliwości. Trzeba oddać cudzą własność wraz z dorobkiem temu, komu się prawnie należy, a tylko wtenczas, gdy właściciel jest nieznany, należy ten rzecz oddać na cele dobroczynne. Kto nie potrafi oddać wszystkiego na raz, powinien oddawać częściami. Zwolnić od zwrotu może ten, kogo pokrzywdziliśmy. Cudzą rzecz można oddać potajemnie pocztą, przez spowiednika itp.

(Cz. 2, I. 7 Grzechy przeciwko tym przykazaniom, s.77 - 78)

225. Kto grzeszy przywłaszczaniem sobie cudzego mienia i naraża innych na straty?

Przywłaszczaniem sobie cudzego mienia i narażaniem innych na straty grzeszy ten, kto:
1. kradnie, tj. zabiera potajemnie cudzą rzecz,
2. rabuje, tj. zabiera cudzą rzecz przemocą,
3. oszukuje innych w jakikolwiek sposób,
4. świadomie zatrzymuje cudzą własność,
5. umyślnie w jakikolwiek sposób niszczy cudze mienie.

(Cz. 2, I. 7 Grzechy przeciwko tym przykazaniom, s.77)

224. Czego zabrania Bóg w siódmym i dziesiątym przykazaniu i jaki nakaz z tych przykazań wynika?

"Nie kradnij". - "Nie pożądaj
żadnej rzeczy bliźniego swego."

W siódmym i dziewiątym przykazaniu zabrania Bóg przywłaszczać sobie a nawet pożądać dóbr materialnych zarówno publicznych jak i należących do osób prywatnych, narażać kogokolwiek na straty lub źle używać swego własnego mienia i sił, nakazuje zaś szanować własność społeczną i cudzą - prywatną, a swojej własności dobrze używać.

***
Siódme i dziesiąte przykazanie poucza zatem człowieka o jego stosunku do dóbr materialnych i uczciwych sposobach ich pomnażania i używania.

Praca i oszczędność są głównymi sposobami pomnażania mienia wspólnego - narodowego i prywatnego.

Trud i ciężar pracy jest wprawdzie karą za grzech pierworodny, ale praca sama w sobie jest źródłem błogosławieństwa Bożego, łaski Bożej i doczesnego szczęścia człowieka. Przez pracę dochodzimy do zasługi u Boga, jeśli pracujemy w stanie łaski uświęcającej i w dobrej intencji. Praca tak pojęta jest współdziałaniem człowieka z dziełem odkupienia ludzkości przez Jezusa Chrystusa. Praca zabezpiecza człowieka od pokus, daje radość i zadowolenie wewnętrzne, zdrowie duszy i ciała oraz dobrobyt potrzebny do rozwoju człowieka.

(Cz. 2, I. 7 Nakaz poszanowania mienia społecznego, cudzego i własnego, s.76 - 77)

223. Co powinniśmy czynić, aby ustrzeć się grzechów nieczystych?

Aby ustrzec się grzechów nieczystych powinniśmy:
1. unikać towarzystwa ludzi bezwstydnych, strojów, zabaw, tańców nieprzyzwoitych i nie czytać książek o treści pornograficznej,
2. nie próżnować i zachowywać umiarkowanie w jedzeniu i piciu,
3. nie przypatrywać się rzeczom nieskromnym,
dbać o higienę myśli i wyobrażeń,
5. wyrabiać siłę rządzenia instynktami i odruchami natury,
6. pamiętać, że Bóg jest wszędzie i wszystko widzi,
7. rozumieć wartość cnoty czystości i modlić się o pomoc w jej zachowaniu,
8. często i godnie przystępować do Komunii św.

"Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą." (Mat. 5, 8)

***
Błędne jest szeroko rozpowszechnione mniemanie, zgodnie z którym młodość ma swoje prawa i musi się wyszumieć. Praktykowanie cnoty czystości płynie nie z pogardy dla życia fizycznego człowieka, ale z szacunku dla ciała i z miłości Boga, który życie ludzkie swymi prawami uregulował. Tylko przy poszanowaniu tych praw i w oparciu o cnotę czystości może panować między kobietą a mężczyzną wzajemny prawdziwy szacunek. Każdy młody człowiek powinien żyć w czystości, jeśli chce być fizycznie i moralnie zdrowy, dla szczęścia własnego i dobra społeczeństwa.
Szczególnie ciężkim grzechem nieczystym, przeciwnym naturze, jest grzech sodomski, wołający o pomstę do nieba.

(Cz. 2, I. 6 Sposoby zachowania czystości, s.76)

222. Jakie zgubne skutki sprowadzają grzechy nieczyste?

Grzechy nieczyste:
1. hańbią i poniżają godność człowieka,
2. sprowadzają choroby, skracają życie i zatruwają spokój rodzin,
3. sprowadzają kary Boże na jednostki, rodziny i całe narody.

(Cz. 2, I. 6 Nakaz zachowania cnoty czystości, s.75)

221. Kto grzeszy przeciwko wstydliwości i czystości?

Przeciwko wstydliwości i czystości grzeszy ten, kto:
1. wzbudza myśli bezwstydne i nie przeciwstawia się im,
2. prowadzi rozmowy bezwstydne i używa słów plugawych,
3. popełnia czyny bezwstydne.

"A rozpusta i wszelka nieczystość albo chciwość niech nie będą nawet wspominane między wami jak przystoi świętym." (Efez. 5, 3).

(Cz. 2, I. 6 Grzechy przeciwko cnocie czystości, s.75)

220. Czego zabrania Bóg w szóstym i dziewiątym przykazaniu i jaki nakaz z tych przykazań wynika?

"Nie cudzołóż". "Nie pożądaj
żony bliźniego swego".

W szóstym i dziewiątym przykazaniu zabrania Bóg wszelkiej nieczystości i niewstydliwości, a pokazuje żyć w czystości odpowiedniej każdemu stanowi.

(Cz. 2, I. 6 Nakaz zachowania cnoty czystości, s.75)

219. Kto szkodzi sobie na życiu i zdrowiu?

Szkodzi sobie na życiu i zdrowiu ten, kto sobie sam życie obiera, skraca lub naraża się na niebezpieczeństwo bez uzasadnionej przyczyny.
Samobójca szczególnie ciężko grzeszy przeciwko:
1. Bogu, bo tylko Bóg jest Panem naszego życia i śmierci,
2. duszy własnej, którą naraża na potępienie wieczne,
3. rodzinie, bo ją pogrąża w smutku, a nieraz pozbawia środków utrzymania,
4. ojczyźnie i społeczeństwu, którego powinien być pożytecznym członkiem.

***
Skraca sobie życie, kto je i pije nieumiarkowanie, nadużywa alkoholu, tytoniu itd. Picie trunków, zwłaszcza wódki, a co gorsza używanie narkotyków, rujnuje zdrowie ciała i ducha, jest źródłem wielu grzechów, mści się za rodziców na dzieciach, wiedzie do zguby społeczeństwa i narody. Często dzieci pijaków są kalekami fizycznymi i umysłowymi.

Kościół odmawia samobójcy pogrzebu chrześcijańskiego, jeżeli czyn ten popełnił świadomie, a nie w stanie umysłowej niepoczytalności, i jeśli przed śmiercią nie dawał żadnych oznak żalu za grzechy.

(Cz. 2, I. 5 Grzechy cudze, s.74-75)

218. Co powinien uczynić ten, kto bliźniemu zaszkodził na duszy lub na ciele?

Kto bliźniemu zaszkodził na duszy lub na ciele powinien:
1. Boga przeprosić,
2. wyrządzoną bliźniemu krzywdę naprawić, a szkodę wynagrodzić.

(Cz. 2, I. 5 Grzechy cudze, s.74)

217. Kto szkodzi bliźniemu na duszy?

Na duszy szkodzi bliźniemu ten, kto go gorszy, czyli słowem albo przykładem do grzechu pociąga.
"Biada światu za zgorszenia". (Mat. 18, 7).
Kto drugich pobudza do złego, ma udział w grzechu cudzym i obowiązany jest szkodę naprawić.

Grzechów cudzych jest dziewięć:
1. namawiać do grzechu,
2. nakazywać bliźniemu grzeszyć,
3. zezwalać na grzech bliźniego,
4. pobudzać do grzechu,
5. pochwalać grzech drugiego,
6. milczeć, gdy ktoś grzeszy,
7. nie karać grzechu,
8. pomagać do grzechu,
9. usprawiedliwiać grzech cudzych.

(Cz. 2, I. 5 Grzechy cudze, s.74)

216. Kto szkodzi bliźniemu na życiu i zdrowiu?

Na życiu i zdrowiu szkodzi bliźniemu ten, kto:
1. bije go, rani, życie mu skraca lub odbiera,
2. nienawidzi go, martwi, przezywa go lub przeklina

***
Nie należy dopuszczać gniewu do swojego serca, a wobec człowieka rozgniewanego należy postępować łagodnie. Gniew pobudza do kłótni i bójek.

"Każdy, kto nie miłuje brata swego mordercą jest". (I Jan, 3, 15).

Umyślne zabójstwo jest grzechem ciężkim wołającym o pomstę do nieba. W wielu diecezjach mordercę może rozgrzeszyć tylko biskup. Szczególnie ciężkim grzechem przeciw piątemu przykazaniu jest zabijanie dzieci nienarodzonych. Kościół broniąc dobra rodziny, społeczeństwa i dzieci padających ofiarą tego grzechu przeciwko naturze, karze go wykluczeniem z Kościoła, czyli ekskomuniką. (Ustawodawstwo świeckie pociąga do odpowiedzialności sądowej popełniających tę zbrodnię).

"Głos krwi brata twojego woła do Mnie z ziemi". (I Mojż. 4, 10). Odebranie życia ludzkiego usprawiedliwić może jedynie obrona Ojczyzny przez żołnierza na wojnie, wymiar sprawiedliwości dla ukarania zbrodni, obrona własnego życia, jeśli inaczej ratować się nie można.

Poza tymi wyjątkowymi wypadkami nie wolno pod żadnym pozorem skracać życia ludzkiego. Eutanazja, czyli odebranie życia cierpiącym, nieuleczalnie chorym, jest niedopuszczalna z punktu widzenia moralności katolickiej. Nie wolno też dręczyć nawet zwierząt.

(Cz. 2, I. 5 Grzechy przeciwko temu przykazaniu, s.73)

215. Czego zabrania Bóg w piątym przykazaniu i jaki nakaz z tego przykazania wynika?

"Nie zabijaj"

W piątym przykazaniu zabrania Bóg szkodzić na ciele i na duszy tak bliźniemu jak i samemu sobie, a nakazuje troszczyć się o zdrowie i rozwój duchowy oraz cielesny tak swój jak i bliźnich.

***
Najcenniejszym darem naturalnym, jaki Bóg dał człowiekowi, jest życie i zdrowie. Nie my, ale Bóg jest panem naszego życia i zdrowia. Według nauki katolickiej ciało i dusza tworzą człowieka, należy więc dbać zarówno o duszę jak o ciało. Ciało razem z duszą ma zbierać zasługi na niebo, ono też ma być kiedyś uwielbione i wziąć razem z duszą udział w szczęśliwości wiecznej. Dlatego też jest obowiązkiem chrześcijanina starannie dbać o swoje ciało i zdrowie. Na straży życia i zdrowia ludzkiego postawił Bóg piąte przykazanie. Określa ono stosunek katolika do wojny. W zasadzie każda wojna sprzeciwia się piątemu przykazaniu, chociaż słuszna obrona może ją usprawiedliwić. W szczególnej sprzeczności z nakazem "nie zabijaj" stoi wojna posługująca się bronią masowego zniszczenia. Encyklika papieska "Mirabile illud" z grudnia 50 r. nawołuje do zgody między narodami i zaleca modlitwy o pokój na całym świecie.

Także Dostojny Episkopat Polski w piśmie do Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju z dn. 18. XI. 50 r. stwierdza, "że wysiłki w kierunku pokojowego i sprawiedliwego rozwiązania zagadnień międzynarodowych zasługują w całym społeczeństwie na poparcie".

(Cz. 2, I. 5 Nakaz poszanowania swego życia i życia bliźniego, s.72-73)

214. Kiedy nie wolno słuchać rodziców i przełożonych?

Nie wolno słuchać rodziców i przełożonych wtedy, gdy nakazują to, co jest złem lub do złego prowadzi.
"Bardziej trzeba słuchać Boga, aniżeli ludzi". (Dz. Ap. 5, 29).
Czwarte przykazanie nakłada także obowiązki na rodziców i przełożonych:

Rodzice powinni:
1. miłować swe dzieci i po chrześcijańsku, a zatem dbać o ich rozwój duchowy i fizyczny oraz doskonalenie się,
2. dbać o ich religijne wychowanie, utrzymanie ich i wykształcenie,
3. dawać im dobry przykład,
4. karać, gdy na to zasłużą, ale z rozwagą i umiarkowaniem.

Przełożeni wobec podwładnych powinni:
1. w umówionym czasie dać zapłatę, jaka im się należy,
2. obchodzić się z nimi sprawiedliwie i troszczyć się o ich potrzeby,
3. pomagać, by prowadzić życie moralne.

Zatrzymanie należnej zapłaty pracownikom jest grzechem szczególnie ciężkim, wołającym o pomstę do nieba.

(Cz. 2, I. 4 Stosunek do opiekunów i zwierzchników, s.72)

213. Kogo powinniśmy szanować i słuchać podobnie jak rodziców?

Podobnie jak rodziców powinniśmy szanować i słuchać: opiekunów, nauczycieli, zwierzchników zarówno duchownych jak i świeckich.
Dzieci powinny w ogóle szanować starszych.

(Cz. 2, I. 4 Stosunek do opiekunów i zwierzchników, s.71)

212. Kiedy dzieci grzeszą przeciwko czwartemu przykazaniu?

Dzieci grzeszą przeciwko czwartemu przykazaniu:
1. gdy okazują rodzicom brak uszanowania i miłości, życzą im czegokolwiek złego, gdy swymi postępkami pobudzają ich do gniewu i martwią lenistwem, gdy rodzicom dokuczają, w potrzebie ich nie wspierają i nie modlą się za nich,
2. gdy są wobec rodziców nieposłuszne i na rozkazy rodziców narzekają.

(Cz. 2, I. 4 Grzecy przeciwko temu przykazaniu, s.71)

211. Kiedy dzieci okazują rodzicom należne posłuszeństwo?

Dzieci okazują rodzicom należne posłuszeństwo, gdy ich życzenia i rozkazy chętnie wykonują.

(Cz. 2, I. 4 Nakaz czci rodziców, s.71)

210. Kiedy dzieci kochają rodziców?

Dzieci kochają rodziców, gdy modlitwą, myślą, słowem i czynem starają się im odwdzięczyć za dobrodziejstwa od nich doznane.

(Cz. 2, I. 4 Nakaz czci rodziców, s.71)

209. Dlaczego dzieci powinny szanować rodziców?

Dzieci powinni szanować rodziców, ponieważ zależność ich od rodziców jest ustanowiona przez Boga i oni po Bogu są największymi ich dobroczyńcami jako ci, którzy dali im życie i wychowanie.

(Cz. 2, I. 4 Nakaz czci rodziców, s.71)

208. Co nakazuje Bóg w czwartym przykazaniu?

W czwartym przykazaniu nakazuje Bóg szanować, miłować i słuchać rodziców oraz pomagać im, gdy znajdują się w potrzebie.
"Synowie, bądźcie posłuszni rodzicom we wszystkim, bo to się podoba Panu". (Kol. 3, 20).
"Przeklęty kto nie czci ojca swego i matki". (V Mojż. 27, 16).

***
Czwarte przykazanie odnosi się w pierwszym rzędzie do rodziców, a następnie do tych, którzy zastępują rodziców, tj. do opiekunów, nauczycieli i zwierzchników.

(Cz. 2, I. 4 Nakaz czci rodziców, s.70-71)

207. Jak Kościół zaleca święcić dzień święty?

Oprócz obowiązkowego uczestniczenia we Mszy św. i wstrzymywania się od prac, Kościół w dzień święty zaleca wiernym:
1. brać udział w nabożeństwach popołudniowych,
2. przystępować do Sakramentów św.,
3. pełnić dobre uczynki, np. odwiedzać chorych,
4. pogłębiać swą wiedzę religijną przez studia i lekturę książek katolickich.

***
Niedziela jest dniem Trójcy Przenajświętszej, przypomina stworzenie świata, Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa i Zesłanie Ducha Świętego. Wielu ludzi zapomina w niedzielę i święta o Mszy św. i o służbie Bożej, a uważa niedzielę jedynie za dzień imprez, gier, wyczynów sportowych, wycieczek lub zawodów, podczas gdy używanie tych godziwych rozrywek jest słuszne, jeżeli nie przeszkadza wypełnianiu obowiązków wobec Boga. Jest wielu takich, dla których niedziela wolna od obowiązkowej pracy staje się dniem pijaństwa, karciarstwa i grzesznych rozrywek.

Niedziela powinna być dniem świątecznym, dniem mszy św. i wedle możności Komunii św., pogłębienia religijno - moralnego życia, a zarazem dniem odpoczynku i serdecznego współżycia ze swą rodziną.

(Cz. 2, I. 3 Zalecenia Kościoła, s.70)