302. Przez co możemy odzyskać utraconą łaskę uświęcającą?

Utraconą łaskę uświęcającą możemy odzyskać przez Sakrament Pokuty, żal doskonały i doskonałą miłość ku Bogu.

***
Należy cenić łaskę, bo ona jest największym darem Boga. Gdy jesteśmy w stanie łaski uświęcającej, każdy nasz czyn najdrobniejszy z myślą o Bogu spełniony, nawet spoczynek, posiłek i godziwą rozrywką liczy nam Bóg jako zasługę na żywot wieczny.
Pamiętajmy o tych słowach, które nam mówił kapłan bezpośrednio po Chrzcie św., dając nam białą szatę:
"Weź tę szatę białą i strzeż jej przez całe życie, byś w niej mógł stanąć przed trybunałem Chrystusowym".

(Cz. 3, I. 1 Uzyskanie, utrata i odzyskanie łaski, s.104)

301. Przez co pomnażamy w sobie łaskę uświęcającą?

Łaskę uświęcającą pomnażamy przez Sakramenty św., modlitwy i pełnienie dobrych uczynków.

***
Dobre uczynki wykonane w stanie łaski i w dobrej intencji wysługują nam pomnożenie łaski Bożej na ziemi i chwały w niebie, a wykonane w stanie grzechu śmiertelnego ale w dobrej intencji, wypraszają nam łaskę Bożą uczynkową do nawrócenia się z grzechów.

(Cz. 3, I. 1 Uzyskanie, utrata i odzyskanie łaski, s.104)

300. Co tracimy wraz z łaską uświęcającą?

Wraz z łaską uświęcającą tracimy wszystkie zasługi i prawo do szczęścia wiecznego, a zasługujemy na karę wieczną.

***
Łaska uświęcająca pozostaje stale w duszy wolnej od grzechu ciężkiego, a łaskę uczynkową daje Bóg nową do każdego dobrego uczynku. Łaskę uczynkową daje Bóg wszystkim ludziom, nawet nie chrześcijanom, a łaskę uświęcającą tylko tym, którzy przyjmują Sakramenty św. lub doskonale żałują za grzechy.
Wszyscy ludzie żyjący w łasce uświęcającej tworzą Mistyczne Ciało Chrystusa, biorą udział w modlitwach i zasługach całego Kościoła: walczącego o zbawienie na ziemi, triumfującego w zbawieniu w niebie i cierpiącego w tęsknocie za zbawieniem w czyśćcu.
Łaska Boża nadaje czynom naszym wartość nadprzyrodzoną, tak, że przez nie możemy sobie wysłużyć szczęście nieskończone, czyli posiadanie Boga na wieki.

(Cz. 3, I. 1 Uzyskanie, utrata i odzyskanie łaski, s.104)

299. Kiedy człowiek traci łaskę uświęcającą?

Człowiek traci łaskę uświęcającą, gdy popełni grzech śmiertelny.

(Cz. 3, I. 1 Uzyskanie, utrata i odzyskanie łaski, s.104)

298. Kiedy po raz pierwszy otrzymujemy łaskę uświęcającą?

Łaskę uświęcającą otrzymujemy po raz pierwszy w Sakramencie Chrztu św.

(Cz. 3, I. 1 Skutki łaski uświęcającej, s.103)

297. Co sprawia w duszy łaska uświęcająca?

Łaska uświęcająca uzdalnia naturę ludzką do współżycia z nieskończoną naturą Boga:
1. oczyszcza duszę z grzechów i czyni ją świętą,
2. czyni nas dziećmi Bożymi i daje nam prawo do szczęścia wiecznego,
3. czyni duszę świątynią Ducha Świętego i uczestnikiem natury Bożej,
4. czyni duszę zdolną do wykonania uczynków zasługujących na nagrodę wieczną.

"Patrzcie, jaką miłość okazał nam Ojciec, żeśmy zostali nazwani dziećmi Bożymi i że nimi jesteśmy". (I. Jan 3, 1).

(Cz. 3, I. 1 Skutki łaski uświęcającej, s.103)

296. Co to jest łaska uświęcająca?

Łaska uświęcająca jest to dar Boży, który daje nam życie nadprzyrodzone i czyni nas dziećmi Bożymi.

(Cz. 3, I. 1 Określenie łaski uświęcającej, s.103)

O łasce uświęcającej

Człowiek rodzi się z duszą nieśmiertelną i dzięki niej jest naturalnym obrazem Boga. Przez Chrzest św. rodzimy się do życia nadprzyrodzonego i otrzymujemy łaskę uświęcającą, przez którą uczestniczymy w naturze Boskiej i stajemy się coraz bardziej podobni do Boga.

***
Kto posiadł łaskę uświęcającą, jest dzieckiem Bożym i ma prawo do szczęścia wiecznego. Dusza w łasce uświęcającej jest Bogu podobna, bo w niej odbija się piękność samego Boga.

W duszy wolnej od grzechu ciężkiego przebywa Duch Święty jako Ojciec i Przyjaciel.

"Nie wiecie, żeście świątynią Bożą i Duch Boży przebywa w was:. (I. Kor. 3, 16)

(Cz. 3, I. 1 Określenie łaski uświęcającej, s.103)

295. Co winniśmy uczynić, aby przy pomocy łaski Bożej osiągnąć szczęście wieczne?

Aby osiągnąć szczęście wieczne, musimy z łaską Bożą usilnie współpracować, a więc czynić to, do czego nas łaska Bożą nakłania.
Źródłami, z których czerpać możemy łaskę Bożą, tak uświęcającą jak i uczynkową, są Sakramenta św. Również przez modlitwy i uczestniczenie we Mszyśw. wypraszamy sobie u Boga wszelkie potrzebne łaski.
"Wszystko mogę w tym, który mnie umacnia". (Filip. 4,13)

***
Kto z łaskami uczynkowymi współpracuje, pobożnie i wytrwale się modli, otrzymuje coraz więcej łask i coraz szybciej postępuje w cnotach. Nie należy zatem lekceważyć sobie dobrych natchnień wewnętrznych i upomnień zbawiennych.
Kto żyje w łasce Bożej i z nią współdziała, ten zapewnia sobie łaskę wytrwania w dobrym aż do śmierci.
"A kto wytrwa aż do końca, ten będzie zbawiony". (Mat. 24, 13).

(Cz. 3, I. 1 Działanie łaski uczynkowej, s.102)

294. Ile łask uczynkowych daje Bóg każdemu człowiekowi?

Bóg daje każdemu człowiekowi, tyle łask uczynkowych, ile mu do zbawienia potrzeba.
"To bowiem jest dobrym i miłym Zbawicielowi naszemu Bogu, który chce, aby wszyscy ludzie byli zbawieni i doszli do poznania prawdy". (I. Tym 2, 3-4)

***
Bóg nie przeznacza nikogo z góry na potępienie, jak błędnie uczył Kalwin. Syn Boży stał się człowiekiem i umarł na krzyżu , aby wszystkim ludziom wysłużyć łaskę potrzebną do zbawienia.

(Cz. 3, I. 1 Działanie łaski uczynkowej, s.102)

293. W jaki sposób łaska uczynkowa pomaga nam w spełnianiu dobrych uczynków?

Łaska uczynkowa pomaga nam w spełnianiu dobrych uczynków w dwojaki sposób:
1. oświeca nasz rozum, abyśmy poznali, co dobre, a co złe.
2. wzmacnia wolę, abyśmy czynili, co dobre, a unikali złego.
"Albowiem Bóg jest tym, który w nas wywołuje chęć i sprawia wykonanie według swego upodobania". (Filip. 2,13)

(Cz. 3, I. 1 Działanie łaski uczynkowej, s.102)

292. Co to jest łaska uczynkowa?

Łaska uczynkowa jest to pomoc Boża do spełnienia dobrych uczynków, potrzebnych do zbawienia.

(Cz. 3, I. 1 Określenie łaski uczynkowej, s.101)

291. W jaki sposób pomaga nam Bóg do zbawienia?

Bóg pomaga nam do zbawienia w dwojaki sposób:
1. pobudza nas do dobrych uczynków przez łaski uczynkowe,
2. uświęca nas łaską uświęcającą.

***
Łaski uczynkowe nazywamy też natchnieniami Bożymi.

(Cz. 3, I. O łasce Bożej, s.101)

290. Co to jest łaska Boża?

Łaska Boża jest to dar nadprzyrodzony, którego Bóg udziela nam do zbawienia.
Łaska Boża jest do zbawienia koniecznie potrzebna.

(Cz. 3, I. O łasce Bożej, s.101)

O łasce Bożej

Człowiek bez pomocy Bożej nie może osiągnąć szczęścia wiecznego (6-ta prawda wiary). Pomoc tę nazywamy łaską Bożą. Jest ona wyrazem miłości Boga do ludzi.
Łaskę Bożą wysłużył Jezus Chrystus wszystkim ludziom męką i śmiercią swoją, a udziela jej Duch Święty. Bez łaski Bożej nie zasługującego na żywot wieczny uczynić nie możemy.
"Beze mnie nic uczynić nie możecie" (Jan, 15, 5).
A więc ani wierzyć, ani należycie pełnić przykazań Bożych nie możemy bez łaski.

(Cz. 3, I. O łasce Bożej, s.101)

289. Wymień cztery grzechy wołające o pomstę do nieba.

Grzechy wołające o pomstę do nieba są następujące:
1. umyślne zabójstwo,
2. grzech sodomski (nieczysty),
3. krzywdzenie ubogich, wdów i sierot,
4. zabieranie lub zatrzymywanie umówionej zapłaty pracownikom

***
Grzechy te są tak wielkie, że Bóg już na tym świecie zwykle za nie karze.
Dziewięć grzechów cudzych - patrz V przykazanie Boże.

(Cz. 2, V. 2 Grzechy wołające o pomstę do nieba, s.100)

288. Wymień sześć grzechów przeciwko Duchowi Świętemu.

1. grzeszyć zuchwale w nadziei miłosierdzia Bożego,
2. rozpaczać albo wątpić o miłosierdziu Bożym,
3. uznanej prawdzie chrześcijańskiej się sprzeciwiać,
4. bliźniemu łaski Bożej zazdrościć,
5. na zbawienne napomnienia mieć zatwardziałe serce,
6. pokutę i nawrócenie aż do śmierci odkładać.

***
Kto te grzechy popełnia, obraża ciężko Ducha Świętego, bo gardzi Jego pomocą i nie chce się poprawić.
Chrystus powiedział o tych grzechach, że nie będą odpuszczone ani w tym, ani w przyszłym życiu. Nie dlatego, żeby Bóg nie chciał ich odpuścić, ale dlatego, że w samej ich istocie jest wykluczenie żalu. Z chwilą kiedy człowiek żałuje i chce się poprawić grzechy te przestają być grzechami przeciwko Duchowi Świętemu i mogą być odpuszczone.
 
 (Cz. 2, V. 2 Grzechy przeciwko Duchowi Św., s.100)

287. Wymień siedem grzechów głównych.

Grzechy główne są następujące:
1. pycha
2. chciwość
3. nieczystość
4. zazdrość
5. nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu
6. gniew
7. lenistwo

***
Te grzechy nazywają się głównymi dlatego, że prowadzą do innych grzechów, źródłem ich są skłonności ludzkie, które nieopanowane i niezwalczane prowadzą do grzechu.
Pychą grzeszy ten, kto nie uznaje nad sobą Boga, siebie przecenia, a bliźnim pogardza.
Chciwością (skąpstwem) grzeszy ten, kto się zbytnio przywiązuje do dóbr mayerialnych i nie wspiera bliźnich w potrzebie.
Nieczystością grzeszy ten, kto myśli, pożąda, mówi lub czyni to, co obraża wstydliwość.
Zazdrością grzeszy ten, kto smuci się z powodzenia bliźniego, a cieszy z jego nieszczęścia.
Nieumiarkowaniem w jedzeniu i piciu grzeszy ten, kto za wiele je lub pije ze szkodą dla zdrowia.
Gniewem grzeszy ten, kto kto się gwałtownie i niesłusznie unosi złością lub pragnie się mścić.
Lenistwem (próżniactwem) grzeszy ten, kto z niechęci do pracy i wysiłku zaniedbuje swoje obowiązki względem Boga i ludzi.

(Cz. 2, V. 2 Siedem grzechów głównych, s.99)

286. Jakie jeszcze rozróżniamy grzechy?

Rozróżniamy jeszcze:
1. siedem grzechów głównych,
2. sześć grzechów przeciwko Duchowi Świętemu,
3. cztery grzechy wołające o pomstę do nieba,
4. dziewięć grzechów cudzych.

(Cz. 2, V. 2 Grzechy nałogowe, s.99)

285. Które grzechy nazywamy grzechami nałogowymi?

Grzechami nałogowymi nazywamy te grzechy, do których przyzwyczailiśmy się przez ich częste powtarzanie.

(Cz. 2, V. 2 Grzechy nałogowe, s.99)

O grzechach w szczególności

Przez częste powtarzanie grzechów powstaje w woli człowieka skłonność i łatwość grzeszenia zwana nałogiem grzesznym.

(Cz. 2, V. 2 Grzechy nałogowe, s.99)

284. Dlaczego również i grzechów powszednich powinniśmy się wystrzegać?

Także grzechów powszednich powinniśmy się wystrzegać, gdyż one:
1. obrażają Boga,
2. sprowadzają na nas rozmaite kary na ziemi i w czyśćcu,
3. przytępiają głos sumienia i prowadzą do grzechów śmiertelnych.

***
Grzech śmiertelny jest największym nieszczęściem, bo za nim idzie utrata łaski uświęcającej, życia nadprzyrodzonego, łaski przyjaźni Bożej.
Dlatego powinniśmy się wystrzegać nie tylko samych grzechów, ale także wszystkiego, co może do grzechów prowadzić,a więc pokus, okazji i sposobności, które mogą do grzechów pobudzić albo ułatwić ich popełnianie.

(Cz. 2, V. 1 Skutki grzechu, s.98-99)

283. Gdzie człowiek ponosi karę doczesną?

Karę doczesną ponosi człowiek albo tu na ziemi, albo w czyśćcu.
Im więcej i dłużej człowiek grzeszy, tym większe kary Boże człowiek ściąga na siebie. Nieraz grzech sprowadza na człowieka inne jeszcze skutki, jak utratę zdrowia, mienia, dobrej sławy.

(Cz. 2, V. 1 Skutki grzechu, s.98)

282. Jakie zgubne skutki sprowadza na nas grzech śmiertelny?

Grzech śmiertelny sprowadza na nas następujące zgubne skutki:
1. odbiera nam łaskę uświęcającą i prawo do szczęścia wiecznego,
2. odbiera nam wszystkie zasługi dotychczas u Boga zebrane i sprawia, że w tym stanie żadnych nowych zasług zdobyć nie możemy,
3. sprowadza na nas na ziemi kary doczesne i karę wieczną.

"Ci, którzy czynią grzech i nieprawość są nieprzyjaciółmi duszy swojej". (Tob. 12, 10).


(Cz. 2, V. 1 Skutki grzechu, s.98)

282. Dlaczego najbardziej powinniśmy unikać grzechu śmiertelnego?

Powinniśmy najbardziej unikać grzechu śmiertelnego, ponieważ:
1. grzech śmiertelny ciężko obraża Boga, Stwórcę i Pana naszego,
2. jest niewdzięcznością względem Jezusa Chrystusa Odkupiciela naszego,
3. sprowadza na nas samych najgorsze nieszczęścia.

"A jeśli prawa ręka twoja gorszy cię, odetnij ją i odrzuć precz od siebie". (Mat. 5, 30).


(Cz. 2, V. 1 Grzech śmiertelny i powszedni, s.97-98)

280. Kogo obrażamy przez grzech?

Przez każdy grzech obrażamy Boga, którego przykazania lekceważymy.
Ponadto grzechami krzywdzimy bliźnich i szkodzimy sobie samym.


(Cz. 2, V. 1 Grzech śmiertelny i powszedni, s.97)

279. Kto popełnia grzech powszedni?

Grzech powszedni popełnia ten, kto świadomie i dobrowolnie przekracza przykazania Boże lub kościelne w rzeczy mniej ważnej, ale nie całkiem świadomie i dobrowolnie.

(Cz. 2, V. 1 Grzech śmiertelny i powszedni, s.97)

278. Kto pełnia grzech śmiertelny?

Grzech śmiertelny popełnia ten, kto całkiem świadomie i dobrowolnie przestępuje przykazania Boże lub kościelne w rzeczy ważnej. Grzech taki nazywamy śmiertelnym, gdyż odbiera nam życie nadnaturalne, czyli łaskę uświęcającą.

(Cz. 2, V. 1 Grzech śmiertelny i powszedni, s.97)

277. Jakie rozróżniamy grzechy?

Grzech może być ciężki, czyli śmiertelny, albo lekki, czyli powszedni.

(Cz. 2, V. 1 Określenie sumienia i grzechu, s.97)

276. Co to jest grzech?

Grzech jest to świadome i dobrowolne przekroczenie przykazań Bożych lub kościelnych.

(Cz. 2, V. 1 Określenie sumienia i grzechu, s.97)

275. Co to jest sumienie?

Sumienie jest to praktyczny sąd naszego rozumu, który na podstawie moralnego prawa Bożego wskazuje nam, co dobre, a co złe, i osądza, czy dobrze, czy źle postąpiliśmy. Sumienie nakazuje nam zachować przykazania Boże.

(Cz. 2, V. 1 Określenie sumienia i grzechu, s.97)

O pojęciu grzechu

Każdy człowiek, który doszedł do używania rozumu, odczuwa w swej duszy głos wewnętrzny, zachęcający go do dobrego, a przestrzegający przed złem. Głos ten nazywamy sumieniem. Wyraźnemu głosowi sumienia nigdy sprzeciwiać się nie wolno. Nie grzeszy ten, kto w postępowaniu swoim jest posłuszny głosowi sumienia.

(Cz. 2, V. 1 Określenie sumienia i grzechu, s.96)

274. Co ślubują osoby zakonne?

Osoby zakonne ślubują Bogu:
1. dobrowolne ubóstwo,
2. dożywotnią czystość,
3. zupełne posłuszeństwo przełożonemu.

***
Przez te trzy śluby osoby zakonne skutecznie zwalczają trzy główne wady człowieka: pychę przez posłuszeństwo, pożądliwość oczu, czyli chciwość, przez ubóstwo (zakonnik prywatnie nie może nic posiadać( i pożądliwość ciała, czyli nieczystość, przez ślub czystości.

(Cz. 2, IV. 3 Doskonałość chrześcijańska w życiu zakonnym, s.96)

273. Wymień osiem błogosławieństw ewangelicznych

1. Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem ich jest królestwo niebieskie.
2. Błogosławieni cisi, albowiem oni posiędą ziemię.
3. Błogosławieni, którzy płaczą, albowiem oni będą pocieszeni.
4. Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, albowiem oni będą nasyceni.
5. Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią.
6. Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą.
7. Błogosławieni pokój czyniący, albowiem synami Bożymi będą nazwani.
8. Błogosławieni, którzy prześladowanie cierpią dla sprawiedliwości, albowiem ich jest królestwo niebieskie
***

Kto chce posiąść te cnoty i stać się doskonałym powinien: gorącym pragnąć doskonałości, jaj i najlepiej wypełniać swe obowiązki społeczne, zawodowe i osobiste, pilne słuchać słowa Bożego i czytać książki o treści religijnej, często żarliwie się modlić, odwiedzać przy tym Najśw. Sakrament, często i godnie przyjmować Sakramenty św., wystrzegać się nawet grzechów lekkich, rozumnym umiarkowaniem wyrabiać siłę rządzenia sobą, ćwiczyć pamięć o obecności Bożej, robić codziennie rachunek sumienia i mieć stałego spowiednika, brać udział w zalecanych przez Kościół nabożeństwach zwłaszcza ku czci Najśw. Maryi Panny, która po Chrystusie jest dla nas najpiękniejszym wzorem doskonałości. Przy wyborze stanu i zawodu nie należy postępować lekkomyślnie, ale starać się dobrze poznać, w jakim kierunku mamy najwięcej zdolności i zamiłowania, aby Bogu najlepiej służyć. Należy poradzić się także rodziców i wychowawców oraz odbyć spowiedź generalną.

Jedną z dróg prowadzących do doskonałości chrześcijańskiej jest życie zakonne. Służyć Bogu i dążyć do doskonałości w stanie zakonnym może tylko ten, kogo Bóg do tego stanu powołuje, czyli daje mu uzdolnienia, chęć i zdrowie. Decydującym wyrazem zewnętrznym powołania Bożego jest zgoda przełożonych duchownych. Pobyt w Seminarium duchownym przed przyjęciem Sakramentu Kapłaństwa jak i nowicjat przed złożeniem ślubów zakonnych są przeznaczone do wypróbowania kandydatów.


(Cz. 2, IV. 3 Osiem błogosławieństw ewangelicznych, s.95-96)

272. Jaką naukę dał nam Jezus Chrystus w kazaniu na górze?

Chrystus w kazaniu na górze w ośmiu błogosławieństwach ewangelicznych zawarł naukę o sposobach osiągnięcia doskonałości chrześcijańskiej.

(Cz. 2, IV. 3 Osiem błogosławieństw ewangelicznych, s.95)

271. Kto powinien dążyć do doskonałości?

Każdy chrześcijanin powinien dążyć do doskonałości, bo Chrystus powiedział do wszystkich:
"Bądźcież doskonali, jako i Ojciec wasz niebieski doskonały jest". (Mat. 5, 48).

***
Bóg nie wymaga od nas czynów nadzwyczajnych, ale żąda abyśmy wszystkie swe obowiązki wypełniali jak najgorliwiej z miłości ku Niemu.

(Cz. 2, IV. 3 Określenie doskonałości chrześcijańskiej, s.95)

270. Kogo nazywamy doskonałym chrześcijaninem?

Doskonałym chrześcijaninem nazywamy tego, kto miłuje Boga nade wszystko i stara się jak najlepiej spełniać Jego  wolę.
Doskonałość chrześcijańska nie polega więc tylko na wystrzeganiu się grzechów. Doskonałym chrześcijaninem jest ten, kto usilnie i skutecznie rozwija dane mu przez Boga zdolności i możliwości.
Konieczność zdania rachunku z otrzymanych od Boga darów i łask przedstawia przypowieść ewangeliczna o talentach. (Mat. 25, 14-30).

(Cz. 2, IV. 3 Określenie doskonałości chrześcijańskiej, s.94)

269. Kogo nazywamy mężnym?

Mężnym nazywamy tego, który nie daje się zastraszyć od dobrego żadnymi trudnościami i niebezpieczeństwami ani nawet śmiercią.

***
Od wymienionych wyżej cnót głównych pochodzą inne, np.: pokora, hojność, czystość, życzliwość, łagodność, gorliwość, umiarkowanie.
Człowiek pokorny pozostawia sąd o sobie Bogu, a nie wynosi się ponad drugich. Tę cnotę poleca nam szczególnie Chrystus w słowach
"Uczcie się ode mnie, żem jest cichy i pokornego serca, a znajdziecie odpocznienie dla dusz waszych". (Mat. 11, 29).
"Rozproszył pysznych w zamysłach ich serc. Strącił mocarzy z tronu, a wywyższył pokornych". (Łuk. 1, 51-52).

Człowiek hojny chętnie służy drugim tym mieniem, które posiada, i pomaga z ochotą bliźnim.

Człowiek czysty wystrzega się wszystkiego, co obraża wstydliwość.
"O jak piękny jest czysty rodzaj z jasnością! Nieśmiertelna jest pamięć jego, gdyż i u Boga znana jest i u ludzi". (Mądr. 4, 1).

Człowiek życzliwy cieszy się powodzeniem bliźnich, a współczuje z nimi w nieszczęściu.
"Miłość cierpliwa jest, łaskawa jest. Miłość nie zazdrości, nie działa obłudnie, nie nadyma się, nie łaknie czci, nie szuka swego, nie wpada w gniew, nie pamięta urazy, nie cieszy się z niesprawiedliwości, ale współweseli się z prawdą. Wszystko znosi, wszystkiemu wierzy, we wszystkim pokłada nadzieję, wszystko wytrzyma". (I kor. 13, 4-7).

Człowiek cierpliwy nie zniechęca się przeciwnościami i spokojnie ufa Bogu.

Człowiek gorliwy spełnia z zapałem i ochotą obowiązki względem Boga, bliźniego i samego siebie, a zwłaszcza obowiązki zawodowe i społeczne, nie zaniedbuje nigdy pracy ani modlitwy.
"Dobrze sługo prawy i wierny, żeś w małym był wierny, dam ci władzę nad wieloma: wnijdź do wesela pana twego" (Mat. 25, 2).

(Cz. 2, IV. 2 Cnoty obyczajowe, s.93-94)

268. Kogo nazywamy wstrzemięźliwym?

Wstrzemięźliwym nazywamy tego, który poskramia niedozwolone namiętności, a w pożądaniach dozwolonych zachowuje miarę.

(Cz. 2, IV. 2 Cnoty obyczajowe, s.93)

267. Kogo nazywamy sprawiedliwym?

Sprawiedliwym nazywamy każdego, kto oddaje bliźniemu to, co mu się słusznie należy.

(Cz. 2, IV. 2 Cnoty obyczajowe, s.93)

266. Kogo nazywamy roztropnym?

Roztropnym nazywamy człowieka, który wystrzega się lekkomyślności, namyśla się przed każdym czynem i rozważa, czy ten czyn zgadza się z prawem Bożym i prowadzi do zbawienia, czy też nie.
Żaden uczynek nie jest dobry, jeżeli nim nie kieruje roztropność.

(Cz. 2, IV. 2 Cnoty obyczajowe, s.93)

265. Które cnoty obyczajowe nazywamy głównymi, czyli kardynalnymi?

Cnotami głównymi nazywamy: roztropność, sprawiedliwość, wstrzemięźliwość i męstwo.
Wszystkie inne cnoty obyczajowe pochodzą od cnót głównych. Bez nich inne cnoty nie mogą istnieć i znikają stopniowo.

(Cz. 2, IV. 2 Cnoty obyczajowe, s.93)

264. Co to są cnoty obyczajowe?

Wszystkie cnoty odnoszące się do ludzi nazywamy cnotami obyczajowymi, czyli moralnymi. Dzielą się one na główne i pochodne.

(Cz. 2, IV. 2 Cnoty obyczajowe, s.93)

263. Które cnoty nazywamy Boskimi?

Wiarę, nadzieję i miłość nazywamy cnotami Boskimi, gdyż bezpośrednim przedmiotem tych cnót jest Bóg.
Powinniśmy często wzbudzać akty cnót Boskich, a szczególnie:
1. przy modlitwie porannej i wieczornej,
2. w pokusach, zwłaszcza przeciw tym cnotom,
3. przy przystępowaniu do Sakramentów św.,
4. w niebezpieczeństwie śmierci.

(Cz. 2, IV. 2 Cnoty Boskie, s.92-93)

262. Co to jest cnota?

Cnota jest to stała skłonność do spełniania dobrych uczynków.
Rozróżniamy cnoty Boskie, czyli teologiczne, i cnoty obyczajowe, czyli moralne.
Przy chrzcie św. Bóg wlał w duszę naszą łaskę uświęcającą a wraz z nią uzdolnienia i skłonności nadnaturalne do spełnienia dobrych uczynków. Te uzdolnienia i skłonności nadnaturalne do spełnienia dobrych uczynków nazywamy cnotami wlanymi. Obowiązkiem człowieka jest kształcenie i rozwijanie tych cnót.

(Cz. 2, IV. 2 Określenie cnoty, s.92)

261. Co nabywamy przez wykonywanie dobrych uczynków?

Przez częste wykonywanie dobrych uczynków nabywamy cnoty.

(Cz. 2, IV. 1 Kiedy dobry uczynek zasługuje na nagrodę, s.92)

260. Kiedy dobry uczynek zasługuje na nagrodę w niebie?

Dobry uczynek zasługuje na nagrodę w niebie, gdy jest wykonany w łasce uświęcającej i w dobrej intencji.
Uczynek jest najlepszy, gdy pochodzi z miłości ku Bogu. Dobrą intencję mamy wówczas, gdy wykonujemy jakiś dobry uczynek ku chwale Bożej.

***
Chociażby człowiek wiele dobrych uczynków wykonał, gdy popełnił grzech śmiertelny, traci prawo do nieba. Odzyskuje to prawo dopiero wtedy, gdy otrzyma na powrót łaskę uświęcającą przez udział w Sakramencie Pokuty lub żal doskonały.

(Cz. 2, IV. 1 Kiedy dobry uczynek zasługuje na nagrodę, s.92)

259. Co jest dobrym uczynkiem według nauki Kościoła katolickiego?

Dobrym uczynkiem według nauki Kościoła katolickiego jest świadome i dobrowolne spełnienie tego, co Bogu się podoba.
Najważniejszymi dobrymi uczynkami są:
1. modlitwa,
2. czynna pomoc bliźniemu, najpełniej ujęta w siedmiu uczynkach miłosiernych co do ciała i co do duszy,
3. post lub płynące z pobudek miłości Bożej wyrzeczenie się dobra niższego rzędu dla dobra wyższego rzędu, np. przyjemności własnej dla dobra bliźnich.

(Cz. 2, IV. 1 Określenie dobrego uczynku, s.91-92)

O dobrych uczynkach

Wartość człowieka stanowią nie przymioty zewnętrzne, ale przymioty duszy. Wartość tę ocenia się dobrymi uczynkami przez niego spełnionymi
"Wszelkie drzewo, które nie daje owocu dobrego, będzie wycięte i w ogień wrzucone". (Mat. 3, 10)

(Cz. 2, IV. 1 O dobrych uczynkach, s.91)

258. Czego zabrania piąte przykazanie kościelne?

Piąte przykazanie kościelne zabrania zabaw hucznych w okresie Adwentu - od pierwszej niedzieli Adwentu do Bożego Narodzenia, oraz w okresie Wielkiego Postu - od Środy Popielcowej do Wielkanocy. Okresy te mają w liturgii charakter pokutny.

***
Kościół domaga się od wiernych zachowania przykazań kościelnych, aby utrzymać w całym Kościele karność, posłuszeństwo i wzmocnić życie wewnętrzne oraz religijne Kościoła.

(Cz. 2, III. 5 O piątym przykazaniu kościelnym, s.91)

257. Co nakazuje czwarte przykazanie kościelne?

Czwarte przykazanie kościelne nakazuje:
1. przynajmniej raz w roku przystąpić do Sakramentu Pokuty,
2. w czasie wielkanocnym przyjąć Komunię św.

***
Pierwsi chrześcijanie często przyjmowali Komunię św. Gdy ta gorliwość osłabła IV Sobór Lateraneński z 1215 r, nakazał, aby każdy, kto doszedł do używania rozumu, przynajmniej raz w roku przyjmował Komunię św.
Czas Komunii św. wielkanocnej według prawa kanonicznego trwa od Niedzieli Palmowej do Niedzieli Przewodniej. W biskupi w swoich diecezjach, dla ułatwienia wiernym wypełnienia obowiązku wielkanocnej Komunii św., mogą ten czas przedłużyć.
Kościół pragnie, byśmy o ile możności do Komunii św. przystępowali często, a nawet codziennie. Szczególnie młodzież powinna jak najczęściej przystępować do Sakramentu Pokuty i Komunii św., np. w pierwszy piątek miesiąca, by w zjednoczeniu z Chrystusem czerpać siłę do pobożnego i czystego życia. Kto przystępuje co miesiąc do Sakramentu Pokuty, może przynajmniej w niedzielę bez spowiedzi przystąpić do Komunii św., o ile nie ma na sumieniu grzechu ciężkiego.

(Cz. 2, III. 4 O czwartym przykazaniu kościelnym, s.90-91)

256. W jakim celu Kościół ustanowił posty?

Kościół ustanowił posty, abyśmy:
1. naśladowali Chrystusa i Świętych (40-dniowy post Chrystusa),
2. przez post uczyli się poskramiać swoje złe skłonności,
3. odpokutowali za swe grzech.
4. okazali Kościołowi posłuszeństwo,
5. złożyli Bogu ofiarę z naszego umartwienia.

(Cz. 2, III. 3 O trzecim przykazaniu kościelnym, s.90)

255. Kto jest zwolniony od postu ścisłego?

Od postu ścisłego są zwolnieni:
1. chorzy,
2. podróżni,
3. ciężko pracujący
4. ubodzy, jeżeli w jednym posiłku, nie mogą posilić się do sytości.

***
Słusznie mówi się, że kto sobie nigdy nie odmawia rzeczy dozwolonej, nie odmówi sobie też rzeczy niedozwolonej. Post jest na ogół korzystny dla zdrowia. Lekarze zaczynają zwykle leczenie od diety, czyli od pewnego rodzaju postu. W dzisiejszych czasach, które wymagają wytężonej pracy, Kościół we wszystkich uzasadnionych wypadkach udziela dyspensy, zbiorowo lub każdemu z osobna. Kto nie może pościć powinien prosić swego biskupa duszpasterza, katechetę lub spowiednika o zwolnienie, czyli dyspensę od postu.

(Cz. 2, III. 3 O trzecim przykazaniu kościelnym, s.90)

254. W które dni obowiązuje post ścisły?

Post ścisły obowiązuje:
1. we wszystkie dni Wielkiego Postu, tj. od Środy Popielcowej do Wielkiej Soboty w południe z wyjątkiem niedziel,
2. w Suche Dni,
3. w cztery wigilie.

***
Dzieci i młodzież do 21 roku życia jest zatem obowiązana do wstrzymania się od potraw mięsnych, czyli wstrzemięźliwości.
Starsi natomiast, którzy ukończyli 21 rok życia są obowiązani do postu ścisłego i wstrzemięźliwości.
I post ścisły i wstrzemięźliwość obowiązuje zatem starszych:
1. w Środę Popielcową,
2. w piątki i soboty Wielkiego Postu,
3. w Suche Dni,
4. w cztery Wigilie.
Post ścisły bez wstrzemięźliwości obowiązuje starszych w poniedziałki, wtorki, środy i czwartki Wielkiego Postu. W te dni wolno spożywać mięso raz dziennie.

(Cz. 2, III. 3 O trzecim przykazaniu kościelnym, s.89-90)

253. Kto jest zobowiązany do postu ścisłego?

Każdy katolik, który ukończył 21 rok życia, a nie rozpoczął 60 roku jest obowiązany do postu ścisłego.

(Cz. 2, III. 3 O trzecim przykazaniu kościelnym, s.89)

252. W które dni katolik, który ukończył siódmy rok życia powinien się wstrzymać od potraw mięsnych?

Katolik , który ukończył siódmy rok życia powinien się wstrzymać od potraw mięsnych i na mięsie gotowanych:
1. w piątki całego roku,
2. w soboty Wielkiego Postu,
3. w Środę Popielcową,
4. w Suche Dni, czyli dni kwartałowe, środa, piątek i sobota na początku każdej pory roku,
5. w cztery wigilie, a mianowicie: Bożego Narodzenia, Zielonych Świąt, Wniebowzięcia Najśw. Maryi Panny i Wszystkich Świętych

(Cz. 2, III. 3 O trzecim przykazaniu kościelnym, s.89)

251. Kto jest obowiązany do wstrzymania się od potraw mięsnych, czyli wstrzemięźliwości?

Każdy katolik, który ukończył siódmy rok życia, jest obowiązany w dni określone przez Kościół wstrzymać się od potraw mięsnych.
Obowiązek ten trwa do śmierci.

(Cz. 2, III. 3 O trzecim przykazaniu kościelnym, s.89)

250. Co nakazuje trzecie przykazanie kościelne?

Trzecie przykazanie kościelne nakazuje w pewne dni przez Kościół ustanowione ściśle pościć, a w pewne dni wstrzymać się od jedzenia mięsa, czyli zachowywać wstrzemięźliwość.

***
Post ścisły polega na tym, że wolno raz na dzień posilić się do sytości, a dwa razy lekko, a wstrzemięźliwość, czyli lekki post, polega tylko na wstrzymaniu się od potraw mięsnych i na mięsie gotowanych.

(Cz. 2, III. 3 O trzecim przykazaniu kościelnym, s.89)

249. Kto może opuścić Mszę św. nie popełniając grzechu?

Od wysłuchania Mszy św. w niedziele i święta jest wolny ten, kto:
1. jest chory
2. chorego pielęgnuje
3. ma inną słuszną i ważną przeszkodę

***
Przeszkodą taką może być praca, która dla ogólnego dobra nie może być przerwana, burza, powódź, silny mróz, zaspy śnieżne, brak ciepłego ubrania, konieczna podróż itp. Nie jest zaś taką przeszkodą  wycieczka lub impreza sportowa, kino, zebranie towarzyskie, przybycie gości itp.
"Błogosławieni, którzy słuchają słowa Bożego i strzegą go". (Łuk. 11, 28)
"Kto z Boga jest, słów Bożych słucha" (Jan 8, 47).

(Cz. 2, III. 2 O drugim przykazaniu kościelnym, s.88)

248. Co nakazuje drugie przykazanie kościelne?

Drugie przykazanie kościelne nakazuje brać udział we Mszy św. w niedziela i święta i wedle możności wysłuchać kazania.

***
Przykazanie słuchania Mszy św. w niedziele i święta obowiązuje każdego od siódmego roku życia.
Upomnienia kaznodziei należy brać do serca i stosować się do nich.

(Cz. 2, III. 2 O drugim przykazaniu kościelnym, s.88)

247. Co nakazuje pierwsze przykazanie kościelne?

Pierwsze przykazanie kościelne nakazuje uroczyste święta ustanowione przez Kościół święcić tak jak niedziele.

***
Uroczyste święta ku czci Jezusa Chrystusa ustanowione przez Kościół a przypadające niekoniecznie w niedziele są: Boże Narodzenie - 25 grudnia, Nowy Rok - 1 stycznia (święto Imienia Jezusa), Trzech Króli - 6 stycznia, Wniebowstąpienie Pańskie, Boże Ciało.
Inne święta ustanowione przez kościół ku czci Jezusa Chrystusa przypadają zawsze w niedzielę (np. Wielkanoc, Zielone Święta, Święto Chrystusa Króla).
Uroczyste święta ku czci Matki Bożej są dwa:  Niepokalane Poczęcie - 8 grudnia i Wniebowzięcie Matki Bożej - 15 sierpnia.

Są również dwa uroczyste święta ku czci świętych a mianowicie: św. Piotra i Pawła - 29 czerwca i Wszystkich Świętych - 1 listopada.
Według ustawy z dn. 18. I. 1951 r. dniami wolnymi od pracy są następujące święta kościelne: 1 stycznia - Nowy Rok, 6 stycznia - Trzech Króli, pierwszy i drugi dzień Wielkanocy, pierwszy dzień Zielonych Świąt, dzień Bożego Ciała, 15 sierpnia- Wniebowzięcie Najśw. Maryi Panny, 1 listopada - Wszystkich Świętych. 25 i 26 grudnia- pierwszy i drugi dzień Bożego narodzenia.
W uroczyste Święta Kościelne, które nie są dniami wolnymi od pracy, należy w miarę możliwości wysłuchać Mszy Św.  przed lub po pracy.

(Cz. 2, III. 1 O pierwszym przykazaniu kościelnym, s.87-88)

246. Wymień pięć przykazań kościelnych.

Przykazania kościelne są następujące:
1. Ustanowione przez kościół dni święte święcić.
2. W niedziela i święta we Mszy św. nabożnie uczestniczyć.
3. Posty nakazane zachowywać.
4. Przynajmniej raz w roku spowiadać się i w czasie wielkanocnym Komunię św. przyjmować.
5. W czasach zakazanych zabaw hucznych nie urządzać.

***
Oprócz tych przykazań są także inne przepisy i prawa kościelne, których zachowanie obowiązuje wiernych, np. nie czytać książek zakazanych, składać ofiarę na utrzymanie kościoła itd.

(Cz. 2, III. O Przykazaniach Kościelnych, s.87)

O przykazaniach kościelnych

Przykazania Boskie wyjaśnia ludziom Kościół katolicki. Chrystus dał ponadto Kościołowi władzę wydawania osobnych przykazań, aby wierni lepiej rozumieli i wypełniali przykazania Boże.
"Kto was słucha, mnie słucha, a kto wami gardzi, mną gardzi, a kto mną gardzi, gardzi tym, który mnie posłał". (Łuk. 10, 16).
"Cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane i w niebiesiach". (Mat. 16, 19).

Kościół korzysta z tej tej władzy udzielonej przez Chrystusa i wydaje prawa, które wiernych obowiązują w sumieniu pod grzechem.

(Cz. 2, III. O Przykazaniach Kościelnych, s.87)

245. Który katolik źle miłuje Ojczyznę?

Źle miłuje Ojczyznę ten, kto:
1. chce Ojczyźnie pomóc w sposób grzeszny,
2. krzywdzi lub gnębi inne narody

***
Tak czynił Hitler i zbrodniarze niemieccy, którzy z nim współpracowali. Wiara katolicka potępia dążenie do potęgi własnego narodu i państwa w sposób zbrodniczy i nieuczciwy. Cel nie może uświęcać środków.

(Cz. 2, II. 3 Miłość Ojczyzny, s.86)

244. Kto po chrześcijańsku kocha swą Ojczyznę?

Po chrześcijańsku kocha swą Ojczyznę ten, kto żyje prawdziwie po chrześcijańsku i dla Ojczyzny pracuje, modli się za nią, służy jej swym mieniem, czasem i zdrowiem, a w razie konieczności nawet życiem.

***
Dobrym patriotą jest ten, kto zna i kocha wszystko, co ojczyste: ziemię, język i całą kulturę narodową oraz uczy się pilnie, bo Ojczyzna potrzebuje ludzi światłych i wykształconych; kto dla miłości Ojczyzny pracuje nad wyrobieniem charakteru; kto ofiarnie i skutecznie służy Ojczyźnie swą pracą zawodową i działalnością społeczną; kto kocha wiarę katolicką i według niej żyje. Religia była dla katolików siłą i ostoją polskości w latach niewoli i w czasie ostatniej okupacji niemieckiej. Wielu biskupów i kapłanów oddało swe życie za Ojczyznę.

(Cz. 2, II. 3 Miłość Ojczyzny, s.86)

243. Dlaczego powinniśmy miłować nawet naszych nieprzyjaciół?

Powinniśmy miłować naszych nieprzyjaciół, ponieważ:
1. nieprzyjaciele są naszymi bliźnimi,
2. Jezus Chrystus tak nauczał słowem i przykładem.
 Pierwsze słowo Jezusa Chrystusa na krzyżu było:
"Ojcze, odpuść im, bo nie wiedzą, co czynią" (Łuk. 23, 34)
"Miłujcie nieprzyjacioły wasze, dobrze czyńcie tym, którzy was mają w nienawiści, a módlcie się za prześladujących i spotwarzających was. Abyście byli synami Ojca waszego, który jest w niebiesiach, który sprawia, że słońce jego wschodzi nad dobrymi i złymi, a deszczem zrasza sprawiedliwych i nieprawych". (Mat. 5, 44-46).
"Niechaj słońce nie zachodzi nad zagniewaniem waszym". (Efez. 4, 26).

***
Chociaż przykazanie miłości bliźniego odnosi się do wszystkich ludzi, istnieje porządek w zaspokajaniu potrzeb naszych bliźnich. Najwięcej powinniśmy służyć rodzinie, własnemu narodowi, z jednoczesnym zachowaniem szacunku dla innych narodów.
Miłość Ojczyzny, zdrowy patriotyzm jest uczuciem szlachetnym i na wskroś chrześcijańskim.

(Cz. 2, II. 3 Miłość nieprzyjaciół, s.85-86)

242. Jaka powinna być nasza miłość względem bliźnich?

Nasza miłość względem bliźnich powinna być:
1. powszechna, czyli obejmować wszystkich ludzi,
2. bezinteresowna i nadnaturalna, czyli mamy miłować bliźnich dla Boga, a nie tylko dla zalet ludzi lub własnych korzyści.
3. czynna, tj. okazywana nie tylko uczuciem i słowem, ale i czynem.

***
Nie wystarcza więc bierne uczucie życzliwości względem bliźnich. Przykazanie miłości nakłada na chrześcijanina obowiązek ofiarnego świadczenia na rzecz bliźnich z siebie samego i ze swego mienia. Chrześcijanin nie może być obojętny na potrzeby bliźnich, na ich krzywdy i cierpienia. Musi natomiast w miarę swych sił, przez swą działalność i świadczenia społeczne, dążyć do poprawy warunków życia i stosunków między ludźmi.
"Synaczkowi moi! nie miłujmy słowem ani językiem, ale czynem i prawdą" (I Jan 3, 18)
Miłość czynną okazujemy najbardziej przez uczynki miłosierne co do ciała i co do duszy.

Uczynki miłosierne co do duszy.
1. Grzesznych upomninać.
2. Nieumiejętnych pouczać.
3. Wątpiącym dobrze radzić.
4. Strapionych pocieszać.
5. Krzywdy cierpliwie znosić.
6. Urazy chętnie darować.
7. Modlić się za żywych i umarłych.

Uczynki miłosierne co do ciała:
1. Łaknących nakarmić.
2. Pragnących napoić.
3. Nagich przyodziać.
4. Podróżnych w dom przyjąć.
5. Więźniów pocieszać.
6. Chorych nawiedzać.
7. Umarłych pogrzebać.

"Zaprawdę powiadam wam, coście uczymili jednemu z tych moich braci najmniejszych, mnieście uczynili". (Mat. 25, 40).

(Cz. 2, II. 3 Uczynki miłosierne, s.84-85)

241. Dlaczego powiniśmy miłować wszystkich ludzi?

Powinniśmy miłować wszystkich ludzi, bo:
1. Bóg jest Ojcem wszystkich ludzi i wszystkich powołał do zbawienia,
2. Jezus Chrystus za wszystkich umarł na krzyżu.
"Przykazanie nowe daję wam, abyście się wzajemnie miłowali, jakom ja was umiłował". (Jan 13, 34)

***
Wszyscy ludzie wszelkiej narodowości, barwy i religii są równi wobec Boga, są naszymi bliźnimi, im wszystkim zatem winniśmy miłość.

(Cz. 2, II. 3 Istota miłości bliźniego, s.84)

240. Kto jest naszym bliźnim?

Naszym bliźnim jest każdy człowiek.

(Cz. 2, II. 3 Istota miłości bliźniego, s.84)